Msichana mwenye umri wa miaka 14 kutoka Kenya amepata umaarufu duniani kwa jitihada zake za kuokoa sayari, kukutana na watu kama Mfalme Charles na kuungana na mshindi wa tuzo ya Grammy Meji Alabi na nyota wa zamani wa soka David Beckham katika kampeni dhidi ya mabadiliko ya tabia nchi .
Ellyanne Wanjiku Chlystun alikuwa na umri wa miaka minne pekee alipochochewa kuchukua hatua kuhusu suala hilo huku msukumo wake ukitoka kwa mpanda miti maarufu nchini Kenya na mshindi wa Tuzo ya Nobel, Prof Wangari Maathai.
"Nilikuwa nikifanya mradi katika shule ya chekechea kuhusu watu ambao wamefanya mabadiliko duniani, kama vile Martin Luther King, Nelson Mandela na Florence Nightingale.
"Hata hivyo, ni Wangari Maathai, mwanamke huyu wa ajabu wa Kenya, ambaye alikuwa amepanda mamilioni ya miti katika jamii yake ili kueneza ufahamu kuhusu upandaji miti , na jinsi gani unaweza kuendeleza nchi au bara, ambaye alinitia moyo," Ellyanne anaiambia BBC.
Prof Maathai alitetea maoni kwamba wanawake, haswa katika maeneo ya mashambani, wanaweza kuboresha mazingira kwa kupanda miti ili kutoa chanzo cha nishati na kupunguza kasi ya ukataji miti na kuenea kwa jangwa.
Alikua mwanamke wa kwanza mweusi Mwafrika kushinda Tuzo ya Amani ya Nobel mnamo 2004, na pia alijulikana kama mshindi wa kwanza wa "kijani" wa Nobel.
Prof Maathai alianzisha kampeni ya The Green Belt mwaka wa 1977. Ilipanda takribani miti milioni 45 nchini Kenya wakati alipofariki mwaka wa 2011.
Akiwa ameazimia kufuata nyayo zake, Ellyanne alienda nyumbani kumwambia mama yake, Dorothy, kuhusu yale aliyojifunza.
Hata hivyo, mama yake ambaye alifahamu sana hadithi ya Prof Maathai, ikiwa ni pamoja na jukumu lake kama mwanaharakati wa kisiasa ambaye alipinga utawala wa Rais wa wakati huo Daniel arap Moi, alijaribu kumkatisha tamaa.
"Ninakumbuka wakati huo nikila chungwa au limao na nilichukua mbegu ... na kuiweka kwenye udongo na ilianza kukua na kuchipua," anaongeza Ellyanne.
"Nilipenda kile nilichokuwa nikifanya, kwa hivyo nilipanda zaidi."
Hii ilimchochea kujifunza juu ya sayansi ya miti.
"Dkt Jane Njuguna, kutoka Taasisi ya Utafiti wa Misitu ya Kenya, alinifundisha kuhusu Species Site Matching, ambayo ni kutafuta mti mwafaka wa kupanda katika eneo linalofaa kwa wakati unaofaa na zana zinazofaa na udongo unaofaa," anasema.
Kwa msaada wa familia yake, Ellyanne alianzisha shirika lisilo la faida, Children With Nature, mwaka wa 2017.
“Kupitia Children With Nature, nilitaka kuwafundisha watoto. Baadhi yao hawajui jinsi gani wanaweza kuleta mabadiliko katika eneo wanaloishi,” Ellyanne anasema.
Anasema kwamba yeye binafsi alikuwa amepanda takribani miti 250,000 kufikia 2020, lakini alikuwa amejenga "jumuiya" ya wapenda miti, sio tu nchini Kenya lakini pia nje ya nchi, na kwa pamoja walikuwa wamevuka alama milioni 1.3.
“Nimepanda miti duniani kote katika nchi nilizotembelea zikiwemo Uganda, Poland, Uingereza, Crater Lake Marekani, Zanzibar, Morocco na Zambia,” Ellyanne anasema na kuongeza: “Nimepanda miti mingi zaidi hapa nchini Kenya."
Hata hivyo, amerudi nyuma katika upandaji miti katika miaka mitatu iliyopita kwani amejihusisha na kampeni nyingine za kukabiliana na mabadiliko ya tabia nchi.
"Kwa kawaida mimi hupata ufadhili na kushirikiana na ushirikiano mbalimbali kufadhili usafiri. Biashara zinaweza kulipia tikiti na hoteli. Nikiwa mtoto bado siwezi kulipia tikiti zangu, ingawa ninafika huko," Ellyanne anaongeza.
Kuhusu jinsi anavyochanganya muda wake kati ya kwenda shule na kuwa mwanaharakati wa kuzunguka-zunguka duniani, mtoto huyo mwenye umri wa miaka 14 anajibu: "Shule imekuwa rahisi sana kwangu kwa vile nina alama za juu. Ninajivunia sana na ndivyo ilivyo."
Alihudhuria mkutano wa kilele wa tabia nchi huko Dubai mnamo 2023, ambapo alikutana na mfalme wa Uingereza, na akatoa hotuba ambayo ilionesha uhusiano kati ya mabadiliko ya tabia nchi na ugonjwa wa malaria unaosababishwa na maji.
“Kadiri hali ya hewa inavyobadilika, visa vya malaria vinaongezeka. Ninapoishi Kenya, malaria inajitokeza katika maeneo mapya ambayo haijawahi kuonekana,” Ellyanne aliwaambia wajumbe.
Alirejea kwenye mada katika video iliyotolewa na shirika la misaada lenye makao yake makuu nchini Uingereza, Malaria No More.
Imeongozwa na Alabi na kumshirikisha Beckham, yeye ndiye mtangazaji wa video hiyo, ambayo inaonyesha kwa kiasi kikubwa athari za mabadiliko ya tabia nchi.
"Jua la kali, anga zisizo na uhakika, vimbunga, mafuriko ya ukubwa wa ulimwengu, ardhi yenye kiu, miti inayoanguka, dhoruba ya kueneza magonjwa," Ellyanne anasema katika filamu hiyo.
Pamoja na watoto kutoka sehemu nyingine za dunia, pia anaangazia katika SaveOurWildlife, filamu ya hali halisi iliyotayarishwa na Sky News na Sky Kids FYI ambayo inaangazia athari za mabadiliko ya tabia nchi kwa wanyama.
Imeteuliwa kwa tuzo katika kitengo cha watoto katika hafla ya Tuzo za Wildscreen Panda, zinazoitwa Oscars za tasnia ya filamu na TV ya wanyamapori, zinazoendelea hivi sasa katika jiji la Bristol nchini Uingereza.
Katika filamu hiyo, Ellyanne anaripoti kuhusu mnyama anayempenda zaidi, tembo na anasema kuwa ukame unaosababishwa na mabadiliko ya tabia nchi sasa unaleta tishio kubwa kwa maisha yao kuliko ujangili.
Licha ya ukweli kwamba amejikita katika utayarishaji wa filamu, anaiambia BBC kwamba anasalia na shauku ya upandaji miti, na anakusudia kuendelea tena.
"Ndoto yangu kubwa ni kupanda miti katika Ukanda wa Kijani wa Kijani wa Afrika," Ellyanne anasema, akimaanisha mpango wa kusitisha Jangwa la Sahara linaloendelea kwa kupanda miti kutoka Senegal magharibi hadi Djibouti mashariki.
Na anataka kuwa "kichocheo" cha upandaji wa miti trilioni moja duniani kote atakapofikisha umri wa miaka 18, lengo ambalo anaona linaweza kufikiwa.
“Nimelelewa na kuamini kuwa kila kitu kinawezekana hasa kwangu nikiwa kijana.
"Angalia kile GenZ imefanya nchini Kenya, kutokana na uthabiti, waliweza kuahirisha muswada mzima wa fedha na baraza zima la mawaziri kufukuzwa kazi," anaongeza, akitoa mwanga wa mfululizo wa kisiasa wa shujaa wake, Prof Maathai.
Lakini anasema hana nia ya kuanzisha taaluma ya kisiasa kama Prof Maathai, akisema: "Nataka kuhitimu shule ya msingi kisha niingie shule ya upili kisha niingie chuo kikuu. Nataka kubobea katika uchumi, hiyo ni hakika."
Comments